Cyberprzemoc, czyli przemoc w internecie

Czy znasz kogoś, kto padł ofiarą cyberprzemocy? Być może Ty lub ktoś Ci bliski sami jej doświadczyliście? Rozwój technologiczny wpłynął na rozwój nowych form przemocy, a jedną z nich jest właśnie cyberprzemoc (ang. cyberbullying) — czyli nękanie przez internet lub tzw. mobbing elektroniczny.

Kiedyś były anonimowe listy z pogróżkami lub nękanie twarzą w twarz. Internet oraz telekomunikacja pozwoliły stalkerom/przestępcom na uprzykrzanie innym życia bez bezpośredniego kontaktu z ofiarą, co może dawać fałszywe poczucie braku odpowiedzialności za swoje czyny.

Cyberprzemoc to współczesna forma nękania, dlatego warto pamiętać, że jest to czyn karalny odnotowany w art. 190a Kodeksu Karnego:

Art. 190a. § 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.
§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej.
§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.
§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Kto może stać się ofiarą cyberprzemocy?

Ofiarą cyberprzemocy może paść każdy, bez względu na wiek. Jednak to wśród najmłodszych można zauważyć najwięcej przypadków internetowego nękania.

Dziecko ze smartfonem w ręce nie jest dziś wcale szokującym widokiem. Choć może nam się wydawać, że najmłodsi posługują się nowoczesną technologią najsprawniej z nas wszystkich, to musimy pamiętać, że ich psychika oraz umiejętności radzenia sobie w stresujących sytuacjach nie są na równie zaawansowanym poziomie.

Najmłodsi nie są do końca świadomi siły, którą niesie za sobą internet. Udostępnianie kompromitujących zdjęć, nagrań, wiadomości głosowych czy tekstowych to jedne z najpopularniejszych form cyberbullyingu. Treści udostępniane są rówieśnikom w zatrważającym tempie, przez co ofiara przemocy czuje się zwyczajnie bezradna. Wyśmiewa się dosłownie wszystko — ubiór, wygląd, narodowość, upodobania, wyznanieitd.

W jakiej formie występuje cyberprzemoc?

Młodzi ludzie — dzięki swojemu świetnemu obeznaniu z technologią — są naprawdę kreatywni, jeśli chodzi o formy cyberprzemocy. Jednak do najpopularniejszych form należą:

• Udostępnianie kompromitujących treści — filmików, zdjęć, nagrań głosowych, pozyskanych najczęściej bez wiedzy ani zgody ofiary
• Publikowanie ośmieszających, obraźliwych, wulgarnych postów lub komentarzy w mediach społecznościowych
• Ujawnianie wrażliwych informacji na temat ofiary lub jej sekretów na portalach społecznościowych
• Zhakowanie konta
• Wysyłanie gróźb lub obraźliwych wiadomości za pomocą internetu
• Wysyłanie niestosownych treści, często o charakterze seksualnym (tzw. seksting) — takie zdjęcia, wiadomości lub filmy mogą być wykorzystywane do szantażu bądź udostępnione w celu skompromitowania ofiary
• Podszywanie się pod inne osoby (tzw. catfishing)
• Trollowanie, czyli celowe kontaktowanie się z ofiarą w celu wywołania u niej złości lub frustracji
• Wykluczenie ze społeczności — ta forma cyberprzemocy polega na wykluczeniu ofiary przez inne dzieci, np. z czatów grupowych, facebookowych grup lub wszelkich innych społeczności online.

Skutki cyberprzemocy

Cyberprzemoc — tak samo, jak przemoc fizyczna — może nieść za sobą poważne konsekwencje. Doświadczenie nękania ze strony rówieśników może prowadzić do poważnych chorób psychicznych, takich jak np. depresja.

Wykluczenie ze społeczności, poczucie bezradności lub głębokiej kompromitacji znacząco wpływają na rozwój psychiczny najmłodszych. Mogą obniżyć samoocenę, a nawet wpłynąć na to, w jaki sposób dziecko będzie radziło sobie w kontaktach międzyludzkich w dorosłym życiu.

Cyberprzemoc to także ogromny stres, który może prowadzić do rozwoju np. chorób psychosomatycznych.

W skrajnych przypadkach skutkami cyberprzemocy mogą być samookaleczenia lubpróby samobójcze.

Jak chronić dzieci przed cyberprzemocą

Dobra komunikacja

Komunikacja to klucz do efektywnej ochrony najmłodszych. Twoje dziecko powiadomi Cię o ewentualnej cyberprzemocy tylko wtedy, kiedy wie, że może Ci całkowicie zaufać. Zapewne będzie stronić od informowania Cię o czymkolwiek, jeśli będzie wiedziało, że w ramach kary możesz mu zabrać telefon lub odciąć dostęp do internetu.

Najlepszym rozwiązaniem jest poruszenie tematu cyberprzemocy, zanim ktokolwiek w rodzinie jej doświadczy— w ten sposób dziecko będzie wiedzieć, że może Ci zaufać i powiadomić Cię o ewentualnym elektronicznym mobbingu.

Edukacja młodych osób

Dzieciom może być trudno zrozumieć, dlaczego cyberbezpieczeństwo jest tak ważnym tematem. Najlepiej porównać je do sytuacji, którą Twoje dziecko już rozumie. Czy wie, że nie wolno wsiadać z nieznajomym do samochodu? Udostępnianie danych logowania to dokładnie taka sama sytuacja, ale jej konsekwencją może być cyberatak.
Branie słodyczy od nieznajomych jest jak kliknięcie migającej, żarówiastej reklamy lub pobieranie podejrzanych programów w sieci.

Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę prowadzi telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci, w tym bezpieczeństwa online. Na stronie można znaleźć przydatne wskazówki, a w razie jakichkolwiek pytań dot. cyberprzemocy można zadzwonić pod numer 800 100 100 i porozmawiać ze specjalistą.

Spraw, aby bezpieczeństwo w sieci stało się zabawą

Edukacja dziecka na temat ryzyka w sieci to trudny temat, ale podstawy są proste. Nauka poprzez zabawę przynosi zawsze świetne rezultaty!

• Zagrajcie w szpiegowską „grę”, której głównym celem jest zachowanie anonimowości online
• Stwórzcie silne hasło, wymyślając zabawny ciąg słów, który łatwo zapamiętać (na przykład KangurMaNóżkiJakGalaretka)
• Zamiast używać prawdziwego imienia dziecka w mediach społecznościowych, możecie stworzyć zabawny pseudonim, który rozpoznają tylko jego najbliżsi.

Wskazówki dotyczące cyberprzemocy

Omówiliśmy już najpopularniejsze formy cyberprzemocy oraz sposoby, w jakie można jej uniknąć. Poniżej przedstawiamy więcej przydatnych wskazówek, dzięki którym zarówno Ty, jak i dziecko będziecie mogli uniknąć cyberprzemocy:

• Szanuj prywatność dziecka. Ważne jest, aby wyważyć bezpieczeństwo i zaufanie, w zależności od wieku dziecka. Gdy masz już pewność, że nauczyłeś dziecko wszystkiego, co powinno wiedzieć o zachowaniu bezpieczeństwa w sieci, musisz pozwolić mu wykorzystać tę wiedzę w „realu”. Wzajemne zaufanie ułatwi dziecku rozmowę z Tobą, kiedy naprawdę będzie potrzebować Twojej pomocy.
• Miej oko na ważne sprawy. Są pewne rzeczy, które musisz śledzić. Dbaj o bezpieczeństwo informacji finansowych. Jeśli dziecko ma kartę kredytową lub debetową powiązaną z Twoim kontem, regularnie kontroluj jego wydatki. Na przykład zakup biletu autobusowego może oznaczać, że ktoś przekonał Twoje dziecko do spotkania.
• Ucz je o cyberbezpieczeństwie. Sama ochrona przed cyberprzemocą nie wystarczy — upewnij się, że rozumie podstawowe zasady bezpieczeństwa online. Nie da się uciec przed wpływem internetu — dziecko musi wiedzieć, jak pozostać bezpiecznym, aby przetrwać w XXI wieku. Czytanie naszego bloga to świetny start!
• Po prostu porozmawiajcie. Poświęć czas na regularne rozmowy z dzieckiem na temat cyberprzemocy i bezpieczeństwa cybernetycznego. Upewnij się, że zrozumiało ono wyżej wymienione lekcje. Dowiedz się, jak chciałoby, abyś reagował na przypadki cyberprzemocy lub czy wolałoby, abyś się w nie nie angażował. Jeśli Twoje dziecko czuje się przygnębione, dowiedz się dlaczego.