Wat zijn bots? Zijn ze goed of slecht?

Een bot (kort voor ‘robot’) is een softwareprogramma dat is ontworpen om allerlei repetitieve taken automatisch en zonder menselijke tussenkomst uit te voeren. Dat is de betekenis van een bot in het kort.

Veel bots zijn nuttig en speciaal ontworpen om onze gebruikerservaring te verbeteren. Denk bijvoorbeeld aan zoekmachinebots die machine learning gebruiken om inhoud te indexeren, of klantenservicebots die gebruikers helpen met vragen. Andere bots worden door hackers gemaakt om apparaten met malware te infecteren, gevoelige informatie te stelen of computers aan een botnet toe te voegen.

Bots bestaan uit reeksen algoritmes die ze helpen om hun specifieke taken uit te voeren. Bots worden meestal door een bepaalde trigger geactiveerd, bijvoorbeeld een bepaald trefwoord of het verzenden van een bericht op social media.

Bots werken aan de hand van regels en logica, met goed gedefinieerde inputs en outputs. Alles wat te ingewikkeld is, valt buiten het bereik van een bot – hoewel de mogelijkheden van een bot afhangen van hoe geavanceerd hij in elkaar zit.

Chatbots kunnen bijvoorbeeld op verschillende manieren werken. Een op regels gebaseerde bot biedt mensen vooraf gedefinieerde opties waaruit ze kunnen kiezen, terwijl een meer geavanceerde bot gebruikmaakt van machine learning om gebruikers met vragen te helpen.

‘Goede’ bots worden gemaakt om onze gebruikerservaring op websites en in applicaties te verbeteren. Deze kom je in de praktijk het meeste tegen:

• Zoekmachinebots (ook wel ‘web crawlers’ of ‘spiders’ genoemd). Deze bots crawlen het web en indexeren websites in zoekmachines zoals Google, Yahoo of Bing.
• Chatbots. Banken, online winkels en andere bedrijven gebruiken chatbots om menselijke gesprekken via spraak- of tekstberichten te simuleren en klantenondersteuning te bieden.
• Bots voor persoonlijke assistentie. Denk aan bots zoals Siri en Alexa. Hoewel deze twee bots veel geavanceerder zijn dan standaard bots, werken ze volgens dezelfde principes.
• Marketing bots. Marketingbedrijven gebruiken bots om advertenties te tracken, klantbeoordelingen te monitoren, trending keywords te inspecteren, en meer. Er zijn tientallen verschillende online tools die bedrijven data helpen analyseren om meer winst te maken.

Slechte bots worden met kwade bedoelingen ontworpen om cybercriminelen in hun praktijken te assisteren. Een aantal voorbeelden:

• Spambots. Deze bots maken valse gebruikersaccounts aan, stelen contactgegevens en verspreiden spam via e-mail of berichten op fora of social media. Spambots worden voor van alles gebruikt – van het adverteren van bepaalde producten tot het verspreiden van malware.
• Web scraping bots. Een website scraper kan de gehele inhoud van een bepaalde website downloaden en deze vervolgens ergens anders opnieuw publiceren. Dit is niet alleen in strijd met het auteursrecht, maar kan ook de reputatie van de website schaden en indexeringsproblemen bij Google veroorzaken.
• Credential stuffing bots. Credential stuffing bots proberen of ze met gelekte wachtwoorden op accounts zoals Netflix, Spotify, Facebook of Amazon in kunnen loggen. Als ze een account succesvol kapen, kunnen ze deze vervolgens online verkopen.
• DDoS-bots. Dit zijn kwaadaardige bots die je apparaat kunnen infecteren en het aan een botnet toevoegen. Een botnet bestaat uit geïnfecteerde computers (‘zombies’ genoemd) die DDoS-aanvallen uit kunnen voeren. Hoe groter het botnet van een hacker is, hoe meer schade hij ermee aan kan richten.

Internetbots zijn legaal zolang ze geen kwaadaardige activiteiten uitvoeren. Een bot op zich is gewoon een computerprogramma dat op verschillende manieren kan worden gebruikt. Het gebruik van bots voor het infecteren van andermans apparaten met malware, het stelen van gebruikersgegevens en het schenden van auteursrechten is echter wel illegaal.

Bots worden steeds geavanceerder, waardoor je soms niet zeker weet of je met een echt persoon of een computerprogramma praat. Volgens schattingen zijn er alleen al op Twitter ongeveer 20-50 miljoen nepaccounts. Dit veroorzaakt privacyproblemen op social media, omdat slimme bots je proberen over te halen je privégegevens te delen. Dit zijn een paar tips om een bot te identificeren:

1. Controleer het profiel. Verdachte links, stockfoto’s en een gebrek aan basisinformatie kunnen erop wijzen dat het profiel van een bot is. Een bot volgt misschien maar een paar andere profielen of juist een heleboel andere bots.
2. Stel vragen. Als je denkt dat je met een bot chat, stel dan een algemene vraag zoals “Welke soort thee drink je het liefst?” of “Hoe lang werk je al bij je huidige werkgever?” Bots zijn niet geprogrammeerd om dergelijke vragen te beantwoorden.
3. Let op tekenen van robottaal. De manier waarop een bot communiceert kan onnatuurlijk en repetitief zijn.
4. Lees reacties op berichten. Bots zijn goed in het plaatsen van reacties, maar beantwoorden vaak geen commentaar op hun eigen reacties en posten steeds weer dezelfde dingen.

Kwaadaardige bots kunnen je systeem infecteren, gegevens stelen of je apparaat aan een botnet toevoegen. Als je een van deze tekenen herkent, is er een kans dat je apparaat met een bot is geïnfecteerd:

• Je computer wordt traag of crasht zelfs af en toe zonder enige reden.
• Er verschijnen verdachte advertenties en pop-ups op je scherm.
• Je standaard startpagina verandert uit zichzelf.
• Je browser kan werkbalken of extensies bevatten die je niet zelf hebt toegevoegd.
• Het duurt langer dan normaal om je computer af te sluiten.
• Je computer gebruikt meer RAM dan normaal.

Als je denkt dat je computer met een bot is geïnfecteerd, moet je snel handelen. Volg deze stappen:

1. Verbreek de internetverbinding zodat hackers geen opdrachten kunnen uitvoeren of je informatie kunnen stelen.
2. Start je computer op in veilige modus.
3. Controleer alle apps die op je apparaat draaien, sluit de apps die je niet herkent en verwijder ze.
4. Scan je computer op virussen en malware.
5. Installeer je browser opnieuw.

Volg deze tips om je computer te beveiligen:

• Gebruik sterke wachtwoorden. Gebruik unieke, sterke wachtwoorden voor al je accounts. Een sterk wachtwoord moet hoofdletters en kleine letters bevatten in combinatie met speciale tekens en cijfers. Je kunt ook een wachtwoordbeheerder zoals NordPass gebruiken om complexe wachtwoorden te maken.
• Werk je software op tijd bij. Updates bevatten beveiligingspatches om je systeem beter te beschermen. Werk je software altijd op tijd bij om te voorkomen dat bots je apparaat via beveiligingslekken binnen kunnen dringen.
• Klik niet op verdachte links of advertenties. Een klik op een verdachte link in een e-mail kan voldoende zijn om een kwaadaardige bot te downloaden die je systeem infecteert. Klik nooit op een link of bijlage als je niet zeker weet dat deze legitiem is.
• Gebruik Threat Protection Pro van NordVPN. Deze antimalwaretool neutraliseert cyberdreigingen voordat ze je apparaat kunnen schaden. Het scant de bestanden die je downloadt op malware, voorkomt dat je op schadelijke websites terechtkomt en blokkeert trackers en opdringerige advertenties.
• Gebruik een VPN. Een VPN verbergt je IP-adres en versleutelt je verkeer met behulp van encryptie voor verbeterde online privacy en veiligheid. Een VPN voorkomt niet alleen dat kwaadaardige bots je locatie kunnen achterhalen en je persoonlijke informatie kunnen stelen, maar houd je virtuele locatie ook voor ‘goede’ bots geheim. Gebruik bijvoorbeeld altijd een VPN voor ChatGPT, de populaire AI-gebaseerde chatbot, omdat deze dienst mogelijk ook meer gegevens van je verzamelt dat je lief is.