Co to jest spam?

Jednym z częstszych problemów internautów jest spam. Co to takiego? Pod tym pojęciem kryją się niechciane wiadomości reklamowe, które na pewno nie raz widziałeś w swojej skrzynce odbiorczej. Nachalne powiadomienia o „wygranych”, niechciane i masowo rozsyłane reklamy – to wszystko można określić właśnie jako spam. Definicja słowa niektórym osobom może przypominać newslettery. Gdzie tkwi różnica?

Otrzymywanie newsletterów jest przede wszystkim dobrowolne. Jeśli interesuje Cię oferta danej firmy – możesz zapisać się do listy mailingowej, by otrzymywać powiadomienia o nowych produktach czy promocjach. Twórcy newsletterów kładą nacisk na to, by ich treści nie były nachalne i irytujące. Spam w Internecie oznacza coś zupełnie innego – jest inwazyjny, niepożądany i budzi negatywne skojarzenia, a w niektórych przypadkach bywa nawet szkodliwy.

Spamming dla większości użytkowników sieci jest przede wszystkim uciążliwy. Okazuje się jednak, że potrafi sprawiać więcej problemów, niż tylko wywoływać negatywne emocje. Wiadomości ze spamem mogą spowodować uszkodzenie urządzenia (w przypadku treści zawierających malware), kradzież danych osobowych lub straty finansowe. Wszystko zależy od typu niechcianej wiadomości, z jaką ma się do czynienia.

Wszystkie niechciane wiadomości elektroniczne określa się mianem spamu. Nie ma jednego oficjalnego systemu klasyfikacji, ale można podzielić nachalne treści na dwie kategorie: informacje czysto reklamowe oraz takie, które kryją w sobie złośliwe oprogramowanie lub mają na celu zaszkodzenie użytkownikowi w inny sposób (na przykład poprzez wyłudzenie czy kradzież danych).

Komercyjny (reklamowy) spam nie stanowi większego zagrożenia dla użytkowników sieci. Nachalne wiadomości z tej kategorii mają na celu po prostu promowanie produktów lub usług. Zazwyczaj są to treści niechciane i uciążliwe ze względu na to, że rozsyła się je w ogromnych ilościach. Większość klientów pocztowych umożliwia jednak automatyczne odsiewanie takich wiadomości i umieszczanie ich w specjalnym folderze, dzięki czemu nie mieszają się one z wartościowymi informacjami w skrzynce.

Spam zawierający złośliwe oprogramowanie (malware) nie ma na celu reklamowania produktów czy usług, lecz może być niezwykle szkodliwy dla użytkownika. Masowo rozsyłane nachalne wiadomości mailowe mogą zawierać wirusy w dołączonych linkach albo załącznikach: plikach graficznych i tekstowych.

Wbrew pozorom spam nie musi dotyczyć tylko Internetu. Istnieje także w przestrzeni offline. Co to jest spam w telefonie? Wiadomości spamowe na telefon są najczęściej rozsyłane za pomocą SMS-ów, choć niekiedy przyjmują formę połączeń głosowych. Mają tak samo masowy charakter, jak treści mailowe. Najczęściej na spam komórkowy narzekają osoby, którym zdarzyło się podać numer telefonu w formularzu albo udzielić zgody marketingowej przy korzystaniu z jakiejś usługi.

Telefoniczne wiadomości spamowe najczęściej mają na celu nakłonienie użytkownika do skorzystania z jakiejś oferty bądź zakupu produktów. Na szczęście wiele nowoczesnych smartfonów ma już wbudowane funkcje „stop spam” i podobne – urządzenia wyświetlają informację o potencjalnie niepożądanych połączeniach telefonicznych, dzięki czemu łatwo zablokować konkretne numery.

Chociaż termin „phishing” ma inne znaczenie niż spam, oba te zjawiska często są ze sobą powiązane. Phishing to metoda wykorzystująca socjotechniki. Oszuści, którzy posługują się phishingiem, wysyłają do swoich ofiar wiadomości, podszywając się za kogoś innego – godne zaufania organizacje, zarządy firm, a nawet konkretne osoby (członków rodziny, współpracowników, przyjaciół).

Phishing bardzo często idzie w parze ze spamem. Cyberprzestępcy podszywający się pod kogoś innego masowo wysyłają niechciane wiadomości (spam) wielu użytkownikom. W treści maili mogą znajdować się prośby o podanie poufnych danych, a także odnośniki do stron zawierających złośliwe oprogramowanie.

Bardziej zaawansowane wiadomości często zawierają również tak zwane „spoofed linki”, czyli hiperłącza prowadzące do fałszywych witryn internetowych będących lustrzanymi odbiciami swoich pierwowzorów. Takie strony mogą na przykład imitować witryny loterii z nagrodami i wyłudzać poufne dane od użytkowników.

Spamming połączony z phishingiem może mieć na celu pozyskanie poufnych danych ofiary. W jaki sposób? Niektórzy oszuści podają się przykładowo za pracowników zaufanych instytucji (np. banków). W swoich wiadomościach proszą o podanie numerów kart płatniczych i innych wrażliwych informacji.

Inni cyberprzestępcy mogą wysyłać bardziej spersonalizowany spam, podając się na przykład za dalekich członków rodziny ofiary i prosząc o wsparcie finansowe lub podanie poufnych danych (szczegółowe informacje potrzebne do tego typu działań nierzadko można znaleźć na portalach społecznościowych).

Celem phishingu połączonego ze spamem zawierającym złośliwe oprogramowanie może być uzyskanie kontroli nad urządzeniem. Niektóre rodzaje malware są w stanie zamienić komputer w spam bot – oznacza to, że zacznie on powielać wiadomości spamowe bez wiedzy użytkownika, rozsyłając złośliwe oprogramowanie do zapisanych kontaktów.

Niektóre szkodliwe maile spamowe mogą zawierać również złośliwe oprogramowanie powiększające botnet, czyli sieć komputerów-zombie. Zainfekowani członkowie botnetów przeprowadzają między innymi ataki DDoS, bombardując danymi serwery obrane za cel przez hakerów i doprowadzając do ich wyłączenia.

Wiadomości spamowe zawierające malware mogą także sprawić, że urządzenie ofiary stanie się po prostu niezdatne do użycia przez zastosowanie ransomware. Ransomware to rodzaj złośliwego oprogramowania, które szyfruje dane znajdujące się na dysku, a następnie informuje użytkownika o konieczności uiszczenia zapłaty za odzyskanie dostępu do danych.

Maile spamowe w większości przypadków są łatwe do rozpoznania. Nierzadko są automatycznie wychwytywane przez popularne serwisy pocztowe, takie jak Outlook czy Gmail. Spam to zazwyczaj nachalne wiadomości reklamowe posiadające pewne cechy wspólne – logotypy firm albo typowe zwroty zachęcające do zapoznania się z treścią maila, takie jak „zobacz teraz” czy „odbierz swoją wygraną”.

Niekiedy jednak wiadomości spamowe są sporządzone w taki sposób, by nie wzbudzać podejrzeń użytkowników ani algorytmów serwisów pocztowych. Mogą przypominać zwyczajne, osobiste maile, a w rzeczywistości stanowić zagrożenie dla ofiar oraz ich urządzeń. Istnieje kilka charakterystycznych cech takich wiadomości:

• liczne błędy ortograficzne i gramatyczne;
• nieznany, niegodny zaufania nadawca;
• treść wiadomości niepasująca do jej nadawcy, nietypowy styl wypowiedzi (dotyczy szczególnie phishingu);
• prośby o wsparcie finansowe;
• podejrzane załączniki i odnośniki.

Wiesz już, co to znaczy „spam” i jakie są jego rodzaje, ale jak sobie z nim poradzić? Czy da się go zatrzymać? Jak zablokować spam na poczcie? Obecnie większość usług pocztowych jest wyposażona w zaawansowane algorytmy, które są w stanie automatycznie rozpoznawać większość maili spamowych i przekierowywać je do odpowiednich folderów, z których następnie łatwo je usunąć.

Algorytmy to jednak nie wszystko. Cyberprzestępcy wciąż wynajdują nowe i coraz bardziej kreatywne sposoby na to, by oszukać zarówno swoje ofiary, jak i serwisy pocztowe. W szczególności dotyczy to maili phishingowych, które często w ogóle nie zawierają typowych dla spamu treści reklamowych. Z tego względu warto zastosować się do poniższych wskazówek, by uniknąć irytującego (i potencjalnie niebezpiecznego) spamu.

• Zadbaj o oprogramowanie antywirusowe. Dobre „antywirusy” są w stanie rozpoznać szkodliwe wiadomości elektroniczne, nawet jeśli udało im się ominąć filtr antyspamowy. Jeśli mail w załączniku zawiera wirusa lub inną formę złośliwego oprogramowania, profesjonalny program antywirusowy będzie w stanie go rozpoznać. Pamiętaj, że „antywirus” powinien być zawsze aktualny.
• Wzmacniaj swoją ochronę. Na rynku istnieją narzędzia dodatkowo zwiększające bezpieczeństwo w sieci. Jednym z nich jest Threat Protection oferowany w ramach subskrypcji NordVPN. Funkcja ta wzmacnia ochronę w Internecie na wiele sposobów, a jednym z nich jest blokowanie złośliwych witryn internetowych, dzięki czemu unikniesz przekierowania na szkodliwą stronę przez spam.
• Zachowaj czujność. Tak naprawdę najlepszą ochroną przed niebezpiecznym spamem jest po prostu zdrowy rozsądek. Nawet jeśli wiadomość ominęła filtry antyspamowe, to warto poddać ją krytycznej analizie. Czy nadawca jest godny zaufania? Czy treść maila wygląda zwyczajnie i nie zawiera błędów? Czy znajdują się w nim dziwne linki albo załączniki?
• Pilnuj swojego adresu e-mail. Podawanie adresu e-mail na oślep oraz rozsyłanie łańcuszków sprawia, że coraz więcej osób ma do niego dostęp, przez co zwiększa się szansa na to, że znajdziesz się na liście mailingowej hakera lub irytującego reklamodawcy. Staraj się udostępniać swój adres tylko wtedy, gdy to konieczne.
• Korzystaj z wielu kont e-mail. Używanie kilku adresów e-mail jest bardzo dobrym sposobem na to, by uniknąć spamu. Jeśli korzystasz z serwisów społecznościowych, newsletterów czy zakładasz konta w grach, rejestruj się, korzystając z różnych adresów. Swoje główne, prywatne konto pocztowe pozostaw do celów służbowych i osobistych. Dzięki temu nawet, jeśli padniesz ofiarą spamu, będzie on kierowany na adres, z którego korzystasz mniej.