Spear phishing – co to jest?
Definicja spear phishingu
Spear phishing to rodzaj spersonalizowanego ataku phishingowego, który jest wymierzony w konkretną osobę lub firmę, najczęściej za pośrednictwem poczty e-mail i z wykorzystaniem socjotechniki. Atakujący tworzy spersonalizowane wiadomości, aby oszukać ofiarę i nakłonić ją do ujawnienia poufnych danych, pobrania złośliwego oprogramowania lub przekazania pieniędzy.
Cyberprzestępcy często gromadzą dane osobowe odbiorcy (imię, adres e-mail, informacje o zatrudnieniu i zainteresowania), aby stworzyć spersonalizowaną i wiarygodną wiadomość. Wiadomości spear phishingowe mogą wyglądać tak, jakby pochodziły od zaufanego współpracownika, znajomego lub instytucji, namawiając ofiarę do kliknięcia łącza lub podania danych osobowych. Jeśli ofiara nie zwęszy podstępu i zastosuje się do prośby atakującego, wpadnie prosto w pułapkę oszusta, ujawniając dane osobowe lub (w niektórych przypadkach) nawet dane firmy.
Jak działa spear phishing?
Jeśli chodzi o zrozumienie, jak działa spear phishing, proces można uprościć do kilku prostych punktów.
- 1.Ustalenie celu. Przed atakiem oszuści określają swój cel, taki jak kradzież danych, kradzież pieniędzy lub infekowanie systemów złośliwym oprogramowaniem.
- 2.Wybór ofiary. Na podstawie swojego celu oszuści spear phishing wskazują potencjalne ofiary – od pracowników niższego szczebla po wysoko postawionych urzędników.
- 3.Rozpoznanie ofiary. Oczywiście, przed rozpoczęciem ataku oszuści zbierają jak najwięcej informacji o ofierze. Może to obejmować jej dane osobowe (takie jak pełne imię i nazwisko, adres e-mail lub miejsce pracy), zainteresowania, a nawet historię finansową.
- 4.Stworzenie i wysłanie wiadomości phishingowej. Po zakończeniu rozpoznania, cyberprzestępcy tworzą wiadomość phishingową, która przyciągnie uwagę potencjalnej ofiary i rozpoczynają atak.
Jak rozpoznać wiadomość e-mail typu spear phishing
Hakerzy nie używają żadnego konkretnego szablonu wiadomości w przypadku spear phishingu, aby oszukać ofiary i nakłonić je do podania swoich danych osobowych lub kliknięcia złośliwych linków. Dlatego niezwykle ważne jest poznanie różnych metod, których używają. Zachowaj ostrożność w przypadku otrzymanego e-maila, jeśli zawiera on którykolwiek z następujących sygnałów ostrzegawczych:
- Wzbudzanie poczucia, że sprawa jest pilna. Oszuści zazwyczaj próbują wywołać poczucie pilności, winy lub strachu, aby nakłonić ofiarę do podjęcia działania w pośpiechu. Mogą prowokować frazami jak „wymagane natychmiastowe działanie” lub „konto zostanie zamknięte”.
- Podejrzany adres e-mail. Maile phishingowe fałszują zaufane adresy e-mail, dodając do nich niewielkie zmiany, aby zmniejszyć podejrzenia. Jednak po dokładniejszym przyjrzeniu się prawdopodobnie znajdziesz pewne drobne rozbieżności (takie jak brakujące/dodatkowe symbole lub inną pisownię niż ta, do której jesteś przyzwyczajony), które mogą pomóc Ci odróżnić zaufanego nadawcę od oszusta.
- Błędy ortograficzne i gramatyczne. Błędy ortograficzne i gramatyczne mogą zdemaskować złośliwą wiadomość e-mail. Atakujący zazwyczaj skrupulatnie tworzą oszustwa spear phishingowe, aby wydawały się jak najbardziej przekonujące.
- Podejrzane prośby. Nawet jeśli e-mail wydaje się uzasadniony, może zawierać dziwne prośby, w szczególności o poufne dane lub pieniądze. Jeśli nadawca prosi Cię o podanie poufnych informacji lub środków za pośrednictwem poczty e-mail, potraktuj to jako sygnał ostrzegawczy.
- Podejrzane adresy URL. Czasami wiadomości spear phishingowe zawierają adresy URL – sprawdź je dokładnie przed kliknięciem (na przykład za pomocą narzędzia do sprawdzania linków). Uważaj też na skrócone linki, ponieważ mogą one prowadzić do złośliwych witryn.
Jak zgłosić próbę spear phishingu
Zgłoszenie próby spear phishingu jest niezbędne, aby chronić siebie lub swoją firmę przed dalszymi szkodami. Jeśli podejrzewasz próbę spear phishingu, wykonaj następujące kroki:
- Skontaktuj się z zespołem IT lub działem ds. bezpieczeństwa, jeśli otrzymałeś e-mail zawierającą spear phishing na swoje służbowe konto e-mail. Osoby odpowiedzialne podejmą działania w celu ochrony sieci i innych pracowników.
- Zgłoś nadawcę dostawcy usług e-mail. Najpopularniejsze usługi (Gmail, Yahoo i Outlook) mają funkcję zgłaszania prób oszustw, które ulepszają wewnętrzne filtry spamu i zapobiegają docieraniu podobnych wiadomości do innych użytkowników.
- W wielu krajach istnieją określone agencje rządowe odpowiedzialne za cyberprzestępstwa. W Polsce działa CSIRT NASK, a wszelkie próby oszustw można zgłaszać na stronie https://incydent.cert.pl/.
- Jeśli atakujący podszywa się pod konkretną firmę, powiadom ją o tym. Firma powinna zgłosić incydent i poinformować swoich klientów.
Spear phishing, phishing, whaling – czym się różnią
Większość terminów związanych z cyberbezpieczeństwem pochodzi z języka angielskiego, a nawet dla osób posługujących się tym językiem czasem trudno je od razu rozszyfrować. Angielskie nazwy ataków cybernetycznych whaling i spear phishing są powiązane z phishingiem (phishing – z ang. fishing, czyli łapanie na haczyk). Oba są różnymi typami ataków phishingowych, które mają pewne wspólne cechy, takie jak złośliwe linki, wiadomości wymuszające działanie lub zmienione adresy e-mail.
Aby uzyskać więcej szczegółów, porównajmy te cyberzagrożenia:
| Kryteria | Phishing | Spear Phishing | Whaling |
|---|---|---|---|
| Ofiary ataku | Szerokie, niesprecyzowane grono odbiorców. Często skierowany do dużej liczby osób. | Konkretne osoby lub organizacje. Wiadomości od atakującego są spersonalizowane. | Osoby o wysokim statusie społecznym, np. dyrektorzy lub kadra zarządzająca wyższego szczebla. |
| Wartość | Niska wartość indywidualna dla każdego celu, sukces zależy od ilości. | Wysoka wartość dla każdego odbiorcy dzięki personalizacji i konkretnemu targetowaniu. | Bardzo wysoka wartość, skupiająca się na osobach mających znaczący wpływ lub dostęp w organizacji. |
| Metoda | Opiera się na masowo wysyłanych mailach, złośliwych lub fałszywych stronach internetowych i przekazach w mediach społecznościowych. | Atakujący przeprowadzają szczegółowe badania i stosują socjotechnikę w celu tworzenia przekonujących komunikatów dostosowanych do celu. | Podobna do spear phishingu, jeśli chodzi o spersonalizowane wiadomości e-mail i komunikaty, ale często wiąże się z bardziej wyrafinowanymi taktykami. |
| Przykład | Atakujący wysyłają ogólny e-mail z prośbą o podanie danych bankowych na tysiące losowych adresów e-mail. | Atakujący wysyłają wiadomość e-mail, która wydaje się pochodzić od znanej osoby lub organizacji i prosi o podanie danych logowania. | Hakerzy wysyłają e-mail do prezesa firmy, podszywając się pod organizację rządową, i proszą o podanie poufnych informacji finansowych. |
Spear phishing – przykłady
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o złośliwych taktykach spear phishingu, oto przykłady:
- Cyberataki na agencje rządowe USA (2024). W październiku 2024 r. Departament Sprawiedliwości USA przejął 41 domen internetowych używanych przez rosyjskich agentów wywiadu do kampanii spear phishingowej. Kampanie te były wymierzone w agencje rządowe USA, w tym Pentagon i Departament Stanu. Urzędnicy rządowi USA uważali, że takie działania były częścią szerszej strategii infiltracji i wydobywania poufnych informacji z sieci rządowych.
- Atak spear phishingowy na pracowników Twilio (2022). W sierpniu 2022 r. firma zajmująca się komunikacją w chmurze padła ofiarą ataku spear phishingowego wymierzonego w pracowników. Cyberprzestępcy używali fałszywych wiadomości SMS, podając się za dział IT firmy. Wiadomości twierdziły, że hasła pracowników wygasły lub zmieniono ich harmonogramy. Aby „rozwiązać problem”, atakujący kierowali ofiary na fałszywą stronę internetową, która wymagała od nich ponownego wprowadzenia danych logowania. Oszuści byli tak dobrze przygotowani, że użyli terminów „Twilio”, „Okta” i „SSO” (skrót od single sign-on, czyli jednorazowego logowania) w adresie URL fałszywej strony internetowej, aby jeszcze bardziej przekonać pracowników do kliknięcia złośliwego łącza. Atak zakłócił działanie sieci Twilio, wpływając na ponad 163 organizacje klientów firmy, powodując straty finansowe.
Te przykłady pokazują konkretne taktyki spear phishingu, których cyberprzestępcy używają, aby osiągnąć swoje cele. Oszuści biorą na cel pracowników średniego lub niższego szczebla oraz członków agencji rządowych, poświęcają czas na tworzenie wyspecjalizowanych, wiarygodnych wiadomości i robią wszystko, aby brzmieć i wyglądać tak wiarygodnie, jak to możliwe.
Jak chronić się przed atakami typu spear phishing
Postępuj zgodnie z poniższymi wskazówkami, aby chronić siebie i zasoby swojej firmy przed atakami spear phishingowymi:
- Jeśli przypadkowo otworzysz wiadomość e-mail phishing, uważaj na nieoczekiwane załączniki lub linki. Nie klikaj żadnych plików ani adresów URL i nie podawaj żadnych informacji osobom lub organizacjom, których nie znasz lub które uważasz za podejrzane. Zawsze najpierw sprawdź załączniki.
- Jeśli otrzymasz podejrzaną wiadomość od kogoś, kogo znasz lub kogoś, kto wygląda na wiarygodnego, zawsze weryfikuj nadawcę za pośrednictwem jego oficjalnych kanałów.
- Nie wyświetlaj adresów e-mail swojej firmy publicznie. Zamiast tego użyj formularza kontaktowego online, aby komunikować się z klientami.
- Dowiedz się więcej o różnych metodach spear phishingu i przeszkol swoich pracowników.
- Używaj najnowszego oprogramowania zabezpieczającego. Zalecamy również korzystanie z funkcji antyphishingowej Threat Protection Pro™ firmy NordVPN. Pomaga ona identyfikować pliki zawierające złośliwe oprogramowanie, zapobiega wchodzeniu na złośliwe strony internetowe oraz blokuje trackery i natrętne reklamy.
- Zawsze sprawdzaj adres e-mail nadawcy, aby upewnić się, że wiadomość nie jest złośliwa. Nawet najmniejsza różnica w stosunku do prawdziwego adresu (np. literówki) jest oczywistym sygnałem ostrzegawczym.
- Ogranicz ilość informacji, które publikujesz w mediach społecznościowych. Nie udostępniaj wewnętrznych danych, które ujawniają działania Twojej firmy, nawyki komunikacyjne czy dane pracowników. Udostępniaj tylko najważniejsze i neutralne informacje.
- Szukaj błędów gramatycznych, które również są sygnałem ostrzegawczym w wiadomościach e-mail.
- Używaj uwierzytelniania dwuskładnikowego (2FA) i silnych haseł.
- Używaj narzędzia do sprawdzania linków, aby weryfikować podejrzane adresy URL i chronić się przed złośliwymi linkami.
- Naucz się rozpoznawać i zapobiegać atakom typu spear phishing – zapamiętaj najczęstsze oznaki oszustwa i zachowaj czujność podczas otwierania wiadomości e-mail od nieznanych podmiotów.
Szukasz ochrony przed phishingiem i złośliwymi stronami?
Wypróbuj funkcję Threat Protection Pro™
