Cyberstalking: definitie en regelgeving

Cyberstalking komt veel voor – minstens 40% van de volwassenen geeft aan online wel eens lastig gevallen te zijn. Laten we eens kijken hoe je cyberstalking kunt herkennen, hoe je het kunt voorkomen en wat je moet doen als je gestalkt wordt.

In de echte wereld is stalken ongewenste obsessieve aandacht voor een specifiek persoon. Fysieke stalking kan bestaan uit achtervolging, aanhoudend en manipulatief bellen en sms’en en andere manieren om het slachtoffer onverwacht te benaderen.

Wat doen cyberstalkers? In de digitale wereld hebben cyberstalkers dezelfde intentie als in de echte wereld: het in verlegenheid brengen, bedreigen of lastigvallen van hun slachtoffers. Ze vertrouwen echter voornamelijk op online technologie om dit te doen. E-mail, sociale netwerken, instant messaging, persoonlijke informatie die online beschikbaar is – alles op het internet kan door cyberstalkers worden gebruikt om met slachtoffers in contact te komen.

Dat wil niet overigens niet zeggen dat het bekijken van iemands social media of het sturen van een berichtje meteen online stalken is.

Cyberstalking is veel ernstiger omdat er slechte bedoelingen achter zitten, variërend van valse beschuldigingen en laster tot seksuele intimidatie en zelfs het aanmoedigen van anderen om het slachtoffer lastig te vallen. Cyberstalking gaat daarnaast vaak hand in hand met andere criminaliteit zoals identiteitsdiefstal, doxxing, chantage en zelfs fysieke bedreigingen.

Let op: Cyberstalking en cyberpesten lijken erg op elkaar. Leer hoe je cyberpesten kunt herkennen en voorkomen.

We zetten de meest voorkomende vormen van cyberstalking voor je op een rij.

Catfishing gebeurt op social media wanneer online stalkers valse gebruikersprofielen aanmaken en hun slachtoffers op een valse manier benaderen. Bijvoorbeeld als een vriend van een vriend of door romantische interesse te tonen. Om meer op een echt persoon te lijken, kopiëren cyberstalkers soms profielen van bestaande gebruikers en doen ze zich als hen voor

Als je vermoedt dat je gecatfished wordt, kunnen deze tips je helpen om een vals profiel te herkennen:

• Bekijk de vriendenlijst van de gebruiker. Catfishers hebben zelden meer dan 100 vrienden.
• Sla de profielfoto op en voer een reverse image search op Google uit. Als je links naar meerdere profielen tegenkomt, heb je waarschijnlijk met een bedrieger te maken.
• Bekijk de foto’s van de gebruiker. Als er alleen selfies, foto’s van één persoon of stockfoto’s op staan, zijn ze waarschijnlijk niet echt.
• Stel voor om een videogesprek te voeren. Als de gebruiker excuses begint te maken, heb je waarschijnlijk met een catfisher te maken.

Als je locaties toevoegt aan je Facebook- en Instagram-posts, maak je het cyberstalkers erg makkelijk om je te volgen. Ze hoeven alleen maar door je social media te scrollen. Door berichten met locatiegegevens te combineren, kan iedereen precies volgen waar je bent.

Als een cyberstalker het huisadres van zijn slachtoffer ontdekt, hoeft hij alleen maar Google Maps te openen en het adres in te typen. Door Street View te gebruiken, kunnen ze precies zien hoe je huis eruitziet zonder dicht bij je in de buurt te hoeven komen en je aandacht te trekken. Cyberstalkers kunnen je omgeving virtueel bekijken (omliggende huizen, camera’s, steegjes, enz.) om een idee van de buurt te krijgen waar je woont.

Voor meer technisch onderlegde stalkers is het niet eens nodig om het adres van het slachtoffer te weten. Ze kunnen het achterhalen door foto’s die je post te analyseren en vervolgens Street View te gebruiken om te bepalen waar ze zijn genomen.

In oktober 2019 ontdekte een stalker genaamd Hibiki Sato een Japanse zangeres door een reflectie in haar ogen te onderzoeken op een foto die ze op social media plaatste. Hij zocht haar op en mishandelde haar.

Het hacken van de webcam van je computer is een van de engste methodes die cyberstalkers gebruiken om de privacy van hun slachtoffers te schenden. Ze doen dit vaak door je te proberen te verleiden een met malware geïnfecteerd bestand te downloaden.

Vaak hebben slachtoffers het helemaal niet in de gaten dat hun webcam is gehackt. Als je al rillingen krijgt bij de gedachte dat iemand je op deze manier stiekem in de gaten kan houden, leer dan hoe je kunt zien of je webcam gehackt is.

Een andere populaire en bedreigende manier waarop daders hun slachtoffers in de gaten houden, is door stalkerware te gebruiken. Dit is elke vorm van software of spyware die kan worden gebruikt om iemands activiteiten via zijn apparaat te volgen. Het kan je locatie volgen, geluidsopnames maken en toegang tot je sms’jes en browsegeschiedenis geven.

Het engste aan stalkerware is dat het is ontworpen om op de achtergrond te draaien zonder dat je het merkt. Als je vermoedt dat je dergelijke software op je apparaat hebt, lees hier dan hoe je stalkerware kunt verwijderen.

Stalkers zijn dol op geotags – en daar hebben ze een goede reden voor. Elke digitale foto die je neemt kan geotags bevatten. Geotags zijn stukjes metadata die onthullen waar en wanneer de foto is genomen.

Geotags bestaan uit EXIF-gegevens die in een afbeeldingsbestand zijn ingebed en met behulp van speciale apps kunnen worden uitgepakt en bekeken. Op deze manier kan een cyberstalker te weten komen waar je bent.

Hoe beangstigend cyberstalking ook is, er zijn gelukkig veel manieren waarop je je online privacy kunt beschermen.

• Controleer je privacy-instellingen op social media. Omdat cyberstalkers hier graag hun slachtoffers bespioneren, moet je voorkomen dat je teveel informatie deelt. Verbeter je privacy op social media door je instellingen aan te passen, zodat alleen mensen uit je vriendenlijst je foto’s, updates en persoonlijke informatie kunnen zien. Accepteer ook nooit vriendschapsverzoeken van vreemden.
• Deel je locatie niet. Wil je de locatie van dat leuke koffietentje waar je bent taggen? Doe het niet. Daarnaast kun je geotagging uitschakelen om metagegevens in je foto’s die je locatie onthullen te verwijderen.
• Maak geen Facebook-evenementen aan en doe er ook niet aan mee. Facebook-evenementen zijn leuk om te plannen, maar onthullen veel informatie over je. Als ze in je feed verschijnen, kan je stalker zien waar en wanneer hij je kan vinden en wat je interesses zijn.
• Gebruik sterke wachtwoorden. Stel unieke en sterke wachtwoorden in voor al je online accounts en deel ze met niemand. Omdat het bedenken van tientallen verschillende ingewikkelde wachtwoorden een gedoe kan zijn, raden we je aan een password manager zoals NordPass te gebruiken.
• Gebruik tweefactorauthenticatie. Schakel waar mogelijk tweefactorauthenticatie (2FA) in voor extra beveiliging. Op deze manier kan iemand je account niet alleen met je wachtwoord hacken, omdat er ook een tweede vorm van authenticatie gegeven moet worden.
• Vermijd openbare wifi. Cyberstalkers kunnen misbruik maken van de slechte beveiliging van openbare wifi-netwerken om je online activiteiten te bespioneren en privégegevens te stelen. Vermijd daarom het versturen van e-mails of het delen van gevoelige informatie wanneer je verbonden bent met een onbeveiligd openbaar wifi-netwerk. Je kunt ook een VPN-service zoals NordVPN gebruiken om je online gegevens te versleutelen en je privégegevens tegen nieuwsgierige ogen te beschermen.
• Pas op voor phishing-aanvallen. Vermijd phishing door geen verdachte berichten te openen en niet op onbekende links of bestanden te klikken. Ze kunnen malware bevatten. Het gebruik van een antivirus of NordVPN’s Threat Protection is ook een goede manier om jezelf tegen digitale bedreigingen te beschermen.

Omdat cyberstalking een vorm van emotionele mishandeling is, kunnen wetten omtrent intimidatie en laster ook worden toegepast op elektronische communicatie. Deze praktijk is echter vaak problematisch omdat confrontaties in cyberspace van situaties in het echte leven verschillen.

Sinds 2000 kent Nederland een speciale anti-stalkingswet die is bedoeld om stalkers gericht aan te pakken. Doe daarom aangifte bij de politie als je gestalkt wordt. Houd er rekening mee dat je gevraagd zal worden documentatie te overleggen. Bewaar daarom altijd e-mails, berichten, schermafbeeldingen of andere belastende gegevens.

Rapporteer gebruikers bij het platform waarop het stalken of pesten plaatsvindt. De meeste websites en apps hebben een strikt beleid tegen dergelijk misbruik. Blokkeer je stalker vervolgens en ga niet op eventuele contactverzoeken in.

Cyberstalking is een gevaarlijke schending van de privacy. Verbeter je online veiligheid met NordVPN.