Hoe kun je stalkerware herkennen en verwijderen?

Stalkerware (of spyware) staat ook wel bekend als een spionage-app waarmee iemand anders je apparaat kan volgen. Het is een type malware dat zonder toestemming of medeweten van de gebruiker op hun telefoon geïnstalleerd wordt. In veel gevallen hebben de stalker en het slachtoffer een hechte relatie en heeft het slachtoffer niet in de gaten dat hij wordt bespioneerd. Dergelijke apps kunnen worden gebruikt door ouders om hun kinderen in de gaten te houden, door werkgevers om hun werknemers te volgen en door onzekere echtgenoten om hun partner te controleren.

Stalkerware kan losjes in twee categorieën worden opgedeeld: ‘geavanceerde’ stalkerware, die enkel en alleen is ontworpen om de dader toegang tot het apparaat van het slachtoffer te geven, en ‘dual-use’ apps die vaak een andere primaire functie hebben, maar ook voor ongewenste surveillance kunnen worden gebruikt.

Geavanceerde stalkerware

Dit type stalkerware wordt meestal openlijk als spyware geadverteerd, kan tot een paar honderd euro kosten en geeft stalkers volledige toegang tot het apparaat van hun slachtoffer. Met deze apps kunnen stalkers:

• De locatie van hun slachtoffer volgen;
• Tekstberichten lezen alsmede berichtjes op messaging apps zoals WhatsApp, Messenger en Skype;
• De browsegeschiedenis van hun slachtoffer bekijken;
• Toegang tot de fotogalerij krijgen;
• Geluidsopnamen van de omgeving maken.

Deze apps werken vaak in ‘stealth mode’, wat betekent dat het slachtoffer de app niet op zijn telefoon of in zijn instellingen ziet en dat deze moeilijk door antivirusprogramma’s te detecteren is. De app werkt echter op de achtergrond en zal al de persoonlijke informatie van het slachtoffer aan de stalker doorgeven.

‘Dual-use’ apps die als stalkerware worden gebruikt

Geavanceerde stalkerware is geen pretje, maar we mogen ‘dual-use’ apps ook niet buiten beschouwing laten. Hiermee worden apps bedoeld die gratis en gemakkelijk te installeren zijn en die het slachtoffer misschien al wel op zijn telefoon heeft staan. Voorbeelden van dergelijke apps zijn bijvoorbeeld Apple’s ‘Zoek mijn Vrienden’ of ‘Google Maps’.

Dit type app is niet specifiek ontworpen voor surveillance (en wordt hier ook niet voor geadverteerd), maar biedt toch soortgelijke mogelijkheden. Zo kan Google Maps of Zoek mijn Vrienden misbruikt worden om de live locatie van je partner 24/7 te traceren. Dergelijke dual-use apps zijn vaak wel iets onschuldiger dan geavanceerde stalkerware apps, aangezien ze meestal alleen de locatie van het slachtoffer prijs kunnen geven.

#1 Het is een inbreuk op je privacy

Als iemand stalkerware op je apparaat heeft geïnstalleerd en het gebruikt om je te volgen, schendt hij je privacy en je fysieke veiligheid. Niemand zou zonder toestemming toegang mogen hebben tot zoveel persoonlijke informatie over jou. Wie weet wat deze persoon met je gegevens zou kunnen doen of waar ze terechtkomen? Ze kunnen je chanteren of je live locatie gebruiken om je ‘s nachts te volgen. Als de stalker iemand is die je goed kent, schenden ze bovendien je vertrouwen.

#2 Stalkers worden niet gestraft

Er zijn weinig of geen wetten om stalkers die spyware gebruiken te straffen, vooral als het slachtoffer vrijwillig zijn wachtwoorden heeft gedeeld. Stalkerware om kinderen of werknemers in de gaten te houden is onethisch, maar niet illegaal, net zoals het gebruik ervan om echtgenoten of partners te bespioneren dat niet is.

#3 Stalkerware apps geven niets om je data

Naast de grove inbreuk op je privacy en het feit dat iemand volledige toegang tot je apparaat heeft, moet je je ook zorgen maken over hackers die toegang tot je persoonlijke gegevens kunnen krijgen. Hacktivisten hebben het namelijk op de spyware-industrie gemunt om te laten zien hoe gemakkelijk het is om deze bedrijven – inclusief de data die ze vergaren – te hacken.

Net als je stalker hebben ook de app-aanbieders toegang tot al je informatie. Als je ‘geluk’ heb slaan ze deze op goed beveiligde servers op, maar helaas is goede versleuteling vaak geen prioriteit voor dergelijke bedrijven. Je moet er toch niet aan denken dat je privéberichtjes en foto’s niet alleen toegankelijk zijn voor je stalker, maar voor iedereen.

#4 Jij bent de enige die jezelf kan beschermen

Het is moeilijk om je tegen stalkerware te beschermen. Deze apps kunnen in stealth-modus worden gebruikt en worden daardoor niet altijd door antivirussoftware opgepikt. App stores screenen de apps op hun platforms bovendien niet altijd goed, waardoor kwaadaardige apps voor een groot publiek toegankelijk zijn.

• Deel je pincode of wachtwoord met niemand – zelfs niet met je partner. Stalkerware moet namelijk actief door iemand op je telefoon geïnstalleerd worden. Gebruik altijd een combinatie van een pincode, tweefactorauthenticatie en je biometrische gegevens (vingerafdruk of gezichtsherkenning) om je telefoon te beveiligen. Dit maakt het anderen knap lastig om toegang tot je telefoon te krijgen.
• Val niet voor phishing-technieken. Stalkers die meer geavanceerde spyware gebruiken, kunnen je op verschillende manieren verleiden tot het downloaden van een app, bijvoorbeeld door op een link in een e-mail te klikken of een afbeelding te downloaden die via een messenger app wordt verstuurd. Deze kunnen met kwaadaardige software geïnfecteerd zijn en geven de stalker zo alsnog toegang tot je apparaat.
• Laat je telefoon niet rooten of jailbreaken. Dit kan je apparaat kwetsbaarder maakt. Als je dit wel doet en je stalker toegang tot je apparaat krijgt, kan hij gemakkelijk met de software knoeien of apps uit niet-geautoriseerde app stores installeren.
• Download geen apps die er verdacht uitzien. Het kunnen dual-use apps zijn die kunnen worden gebruikt om je te traceren.
• Werk je software regelmatig bij. Sommige updates verwijderen (of deactiveren) apps uit niet-geautoriseerde app stores.
• Gebruik betrouwbare antimalware. De Threat Protection-functie van NordVPN is speciaal ontworpen om malware te voorkomen door schadelijke websites en advertenties tijdens het surfen blokkeren en de bestanden die je download op malware te scannen. Als het een kwaadaardig bestand detecteert, wordt het verwijderd voordat het je apparaat beschadigt.

Als je vermoedt dat iemand je stalkt – bijvoorbeeld omdat de batterij van je telefoon opeens sneller leeg raakt dan normaal en je partner dingen over je lijkt te weten die je nooit met hem of haar gedeeld hebt – kun je het volgende doen:

• Check apps die op de achtergrond draaien. Ga naar de instellingen op je telefoon en bekijk de lijst van apps die op de achtergrond draaien. Herken je ze allemaal? Zo niet, verwijder verdachte apps dan onmiddellijk.
• Controleer de instellingen voor het delen van je locatie voor apps zoals Google Maps en Zoek mijn vrienden. Misschien heeft iemand je telefoon ingesteld om de locatie met hen te delen. Wijzig de instellingen onmiddellijk als dit het geval is.
• Scan je apparaat met antimalwaresoftware. Afhankelijk van hoe hardnekkig de spyware is, kun je stalkerware op Android of stalkerware op Iphone soms met goede antivirussoftware verwijderen.
• Volg deze stappen om bloatware te verwijderen. Stalkerware verwijderen is niet altijd makkelijk. Als je een verdachte app niet kunt verwijderen of als je geen verdachte apps ziet, maar toch vermoedt dat er iets mis is, volg dan deze stappen om bloatware te verwijderen.
• Zet je telefoon terug naar de fabrieksinstellingen. Als niets werkt, moet je je telefoon misschien terugzetten naar de fabrieksinstellingen. Let op: voor echte hardnekkige spyware is een fabrieksreset echter ook niet genoeg – het enige dat je dan nog rest is een nieuw toestel aanschaffen en opnieuw beginnen.