Telefonlarımızın Dinlendiğini Nasıl Anlarız?

Telefonum dinleniyor mu sorusunu cevaplamaya bunun nasıl yapıldığından bahsederek başlayabiliriz. Genel olarak, telefon dinleme iki farklı yöntemden biriyle yapılabilir:

• Uygulamalar aracılığıyla: Bunlar, telefonunuza siz fark etmeden yüklenen kötü amaçlı uygulamalardır. Örneğin, SMS ile gönderilen bir bağlantıya tıkladığınızda, telefonunuza zararlı bir yazılım yüklenir. Bu olasılık için alabileceğiniz bazı tedbirler mevcuttur.
• Şebeke üzerinden: Bu seçenekte, telefon dinleme, kullandığınız cep telefonu şebekesinin operatörü tarafından yapılmaktadır. Bu olasılıkta, telefon büyük ihtimalle bir mahkeme veya savcılık kararı ile dinlendiğinden, yasal yollara başvurmak dışında yapabileceğiniz bir şey yoktur.

Telefon dinlendiğini nasıl anlarım sorusuyla devam edelim. Bu, dinleme yöntemine göre farklılık gösterecektir. Bu bağlamda, eğer telefon dinleme şebeke üzerinden yapılıyorsa:

• Konuşmalar sırasında sürekli olarak cızırtı ve yankılar duyabilir,
• Ses kalitesinin anlık olarak değişmesi (örneğin birdenbire boğuk hale gelmesi) gibi sorunlar yaşayabilirsiniz.

Bu belirtiler her zaman telefonun dinlendiği anlamına gelmez, ancak şüphelenmeniz için yeterli neden oluştururlar. Uygulamalar aracılığıyla gerçekleşen telefon dinleme durumlarında ise özellikle aramıyorsanız bir şey fark etmeniz genellikle mümkün olmaz. Ancak şunları deneyebilirsiniz:

• *#21# kodu ile arama yapın. Bu gerçek bir arama değildir, zira sadece telefonunuzda bir yönlendirme olup olmadığını (örneğin, mesajlarınızın farklı bir numaraya yönlendirilip yönlendirilmediğini) gösterir. Telefonunuzu kısa süreliğine ele geçiren biri, çağrılarınızı ve mesajlarınızı başka bir numaraya yönlendirebilir ve bu kodu kullanmak böyle bir risk altında olup olmadığınızı anlamanızı sağlar.
• *#62# kodunu kullanarak bir arama daha yapın. Bu kez, telefonunuz meşgulken başka bir numaraya yönlendirme olup olmadığını görebilirsiniz.
• Her halükârda, ##002# koduyla arama yaparak telefonunuzdaki tüm yönlendirmeleri iptal edebileceğinizi unutmayın.
• İşletim sisteminizin resmi uygulama mağazasından bir güvenlik uygulaması indirerek akıllı telefonunuzu düzenli olarak taramak da iyi bir fikir olacaktır. Bu, “telefonunuzda virüs var” gibi bir mesaj görme olasılığınızı da azaltacaktır.

Yasal olarak, bir soruşturma veya kovuşturmaya şüpheli veya sanık olarak dahil olan herkesin telefonu dinlenebilir. Yasa dışı dinlemelerde ise herhangi bir kişi herhangi bir nedenle hedef olarak seçilebilir. Örneğin kimlerle konuştuğunuzu merak eden sevgiliniz veya kişisel bilgilerinizi öğrenmeye çalışan bir bilgisayar korsanı telefonunuzu dinlemek isteyebilir. Bazen de, sanal asistanlar bunu otomatik olarak yapar ve hatta elde ettikleri bilgileri size sunulan hizmetler için kullanır.

Google veya Apple’ın sizi dinlediğinden şüpheleniyorsanız, bunu test etmek için basit bir deney yapabilirsiniz.

• Bir konu seçin. Doğrudan sizinle ilişkilendirilemeyecek, her zamanki ilgi alanlarınızdan farklı bir şey olsun. Bu konuyu daha önce Google’da aramadığınızdan veya telefonunuzun sizi duyabileceği mesafede seslendirmediğinizden emin olun.
• Anahtar kelimeler seçin. Arama motorlarını tetikleyebilecek bir anahtar kelime listesi belirleyin. Örneğin, anahtar kelime “İstanbul” ise, listede “İstanbul’da tatil “, “İstanbul turları” ve “İstanbul otelleri” olsun.
• Telefonunuzun yanında konudan yüksek sesle bahsedin. Bunu tek başınıza veya bir başkasıyla yapabilirsiniz. Bunu birkaç gün üst üste yapmaya devam edin ve bu süre boyunca arama motorlarında konuya dair bir şey aratmadığınızdan emin olun.

Telefon dinlenebilir mi sorusunun cevabı evettir ve yukarıda da belirttiğimiz gibi, sanal asistanlar kullanarak buna zaten kendiniz izin vermiş olursunuz. Bu nedenle, telefon dinleme riskini en aza indirmek için, işe mikrofonunuzu kapatarak ve sanal asistanları iptal ederek başlayabilirsiniz. Cep telefonları dinleniyor mu şüphesine sahipseniz, bir kullanıcın olarak alabileceğiniz en makul önlemler bunlardır.

1. Ayarlar > Siri & Arama sayfasını açın.
2. Şu seçenekleri iptal edin: “Hey Siri” komutu için dinle, Siri için yan düğmeye bas, Telefon kilitliyken Siri’ye izin ver.
3. Açılan pencerede “Siri’yi Kapat” düğmesine dokunun.

1. Ayarlar ekranını açın.
2. Google > Hesap Hizmetleri > Arama, Asistan & Ses > Ses bağlantılarını takip edin.
3. Ses Eşleştirme özelliğini seçin ve “Hey Google” komutunu iptal edin.

Cihazınızdaki mikrofon etkinliğini kapatmak veya sınırlamak için yapabileceğiniz başka şeyler de vardır. Örneğin, telefonunuzdaki her uygulamanın ses izinlerini ayrı ayrı düzenleyebilirsiniz. Mikrofonunuza erişebilen uygulamaların bu erişimini ayarlardan iptal edebilirsiniz. Ancak mikrofon izinlerini iptal etmenin bazı uygulamaların işlevlerini kısıtlayabileceğini (veya onları tamamen kullanılamaz hale getirebileceğini) unutmayın.

Telefonum dinleniyor nasıl iptal edebilirim diyorsanız, mikrofona dair kullanabileceğiniz bazı fiziki çözümler de mevcuttur. Cihazınızdaki mikrofonu fiziki olarak kapatabilirsiniz, bunu yapmak yakındaki sesleri dinlemesini veya kaydetmesini engelleyecektir. Mikrofonu tamamen kapatmak yerine menzilini kısmen sınırlamayı da tercih edebilirsiniz: Bunun için küçük yapışkanlı kağıtlar ve bant parçaları kullanabilirsiniz. Hatta sırf bu amaç için üretilmiş özel telefon kılıfları dahi mevcuttur. Ancak telefon dinleme riskini engellediğini veya azalttığını iddia eden herhangi bir ürünü satın almadan önce diğer kullanıcıların incelemeleri okuyun zira gerçekte hiçbir işe yaramayan ürünler de vardır.

Eğer “devlet telefonları dinliyor mu” diye soruyor ve telefonunuzun şebeke düzeyinde dinlendiğinden şüpheleniyorsanız, yasal yollara başvurmak ve işin aslını öğrenmek dışında bir şey yapamazsınız. Telefonunuz operatör seviyesinde dinleniyorsa, bir kullanıcı olarak alabileceğiniz gerçek bir önlem yoktur, yani örneğin “telefon dinleme engelleme kodu” diye bir şey bulunmamaktadır. Ancak telefon dinlemesi cihazınız üzerinden yapılıyorsa veya bundan şüpheleniyorsanız, bu riski azaltmak veya tamamen engellemek için alabileceğiniz bazı tedbirler mevcuttur.

1. Sanal asistan uygulamaları kullanıyorsanız, bunları yalnızca resmi mağazalardan indirin. Google Asistan ve Siri, en popüler sanal asistanlardır ve varsayılan olarak yüklü halde gelirler, ancak özel sanal asistan uygulamaları da vardır. Bazı kullanıcılar, bu uygulamaları resmi mağazalardan değil de şüpheli kaynaklardan indirir ve bu da cihazınıza kötü amaçlı spyware program yükleme riskini taşır.
2. Uygulama izinlerini inceleyin. Telefon ayarlarınızı kontrol edin ve uygulamalarınıza hangi izinleri verdiğinize bakın. Bazı uygulamalar mikrofonunuza erişme hakkına sahip olabilir ve amaçları için bu normalse (örneğin, bir sanal asistan veya telefon dinleme programı doğal olarak mikrofonu kullanmak zorundadır) sorun yoktur. Ancak belirli bir uygulama düzgün çalışması için gerekli değilken mikrofonunuza erişebiliyorsa, şüphelenmeniz için bir neden var demektir. Bu bağlamda, kullandığınız tüm yazılımları düzenli olarak güncellediğinizden emin olun. Bilgisayar korsanları ve casuslar, sizi takip etmek ve dinlemek için yazılım açıklarını kullanır. Geliştiriciler ise düzenli olarak bu açıklar için yama yayımlar. Sürekli güncelleme yapmak sıkıcı olabilir ancak hem güvenliğinizi hem de gizliliğinizi büyük ölçüde artırır.
3. Sadece mikrofon kontrolü ile yetinmeyin ve tanımadığınız uygulamalar için telefonunuzu sık sık inceleyin. Siz fark etmeden telefonunuza kötü amaçlı yazılım yüklenmiş olabilir: Belki bir reklama tıkladınız, belki de şüpheli bir bağlantı açtınız. Her halükârda, cihazınıza bir casus yazılım veya bloatware yüklenmiş olabilir. Bu tür zararlı uygulamalar, zararsız görünen bir uygulamanın içine gizlenmiş ve arka planda sürekli çalışıyor da olabilir. Bir uygulamayı tanımıyor ve yüklediğinizi hatırlamıyorsanız, onu derhal kaldırın.
4. Sesli istek geçmişinizi silin. Siri, sesli istek geçmişinizi saklamadığını iddia ediyor. Google Asistan ise “kullanım kolaylığı” bakımından sesle verdiğiniz komutların geçmişini saklıyor. Diğer bir deyişle, Google’ın sizin hakkınızda pek çok şey bildiğinden emin olabilirsiniz. Google ve diğer pek çok arama motoru, arattığınız terimleri ve ziyaret ettiğiniz tüm web sitelerini takip eder. Bu veriler “tüketici profilleri” oluşturmak için kullanılır ve bu profiller de sizi hedef alan reklamlar sunan şirketlere satılır. Sesli istek geçmişinizi silmek, gizliliğinizi de koruyacaktır.
5. Bir VPN kullanın. VPN kullanmak, IP adresinizi maskeleyerek gizliliğinizi artırır ve çevrimiçi trafiğinizi şifreler. Cep telefonunuz, şifrelenmiş bir bağlantı üzerinden çevrimiçi olacağı için veri sızıntılarına maruz kalma riskiniz azalır ve aynı nedenlerle sizi takip etmeye çalışan casusların işini de zorlaştırmış olursunuz. Bu nedenle, kullandığınız işletim sistemine göre Android VPN ve/veya iPhone VPN kullanmayı unutmayın. Ancak VPN kullanmanın izin verdiğiniz ses takip/izleme servilerinin çalışmasını engellemeyeceğini de unutmayın.

NordVPN, trafiğinizi üst düzey bir teknoloji ile şifreler ve IP adresinizi de gizler. Böylece kimse konumunuzu göremez ve çevrimiçi olarak yaptıklarınızı takip edemez. Bu, özellikle telefonum izleniyor nasıl engellenir diyorsanız kullanışlı bir özellik olacaktır. Hemen şimdi VPN indir bağlantısına tıklayarak birinci sınıf koruma ve gizliliğin keyfini çıkarmaya başlayabilirsiniz. NordVPN ayrıca “Threat Protection Pro” özelliğine de sahiptir. Bu özellik, Android ve iOS işletim sistemlerinde takipçi çerezler ile çevrimiçi reklamları engelleyerek daha keyifli ve verimli bir çevrimiçi deneyim elde etmenize yardımcı olur.

Yukarıda bahsettiğimiz “telefon dinleniyor mu” deneyini kendi ofisimizde de yaptık ve üç kişiyi dahil ettik. Bunlardan ilki, İstanbul’a gitmek hakkında konuştu. Diğeri, Fiat marka bir otomobil satın almaktan bahsetti. Sonuncu kişiyse, bir kedi sahiplenmek hakkında konuştu. Üç gün boyunca, yukarıda izah ettiğimiz kurallara uygun şekilde bunu yapmaya devam ettiler.

Deney sonuçları

İlk katılımcı, İstanbul’a seyahat hakkında herhangi bir reklam görmedi. İkinci katılımcı daha fazla sayıda Fiat reklamları görmeye başladı. Sonuncu katılımcı ise, birdenbire petshop reklamları görmeye başlamadı.

Bu sonuçlar ne anlama geliyor?

Sadece bir katılımcının daha fazla Fiat reklamı görmesinden yola çıkarak bir sonuca varmak mümkün değil. Bu katılımcıların her biri arama motorlarını kullanıyor ve yine her biri hakkında bir reklam profili var: Bu değişiklik, yalnızca bu profilden kaynaklanmış da olabilir. Diğer bir deyişle, telefonumuzun bizi dinlediğine dair herhangi bir kanıt bulamadık.

Yasal olarak telefon dinlenebilir mi?

5271 sayılı CMK m.135, sadece şüphelilerin veya sanıkların iletişiminin dinlenebileceğini düzenlemiştir. Bu bakımdan, herhangi bir suç için iletişimin dinlenmesi mümkündür. Ancak buna dair karar, hâkim veya gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde Cumhuriyet savcısı tarafından verilebilir. Telefon dinleme, ancak bu şekilde yapılıyorsa yasaldır: Bunun dışında kalan tüm hallerde illegal sayılmaktadır.

Ancak, bir sanal asistan kullandığınızda, size bu hizmeti sunan şirketin hizmete dair tüm hüküm ve koşullarını kabul etmiş sayılırsınız. Örneğin, Google asistan, Siri veya Alexa kullanıyorsanız, kabul ettiğiniz kullanım şart ve koşulları ile sesinizin takip edilmesine, dinlenmesine ve hatta kaydedilmesine kendiniz izin vermiş sayılırsınız. Bu durumda, telefon dinleme yasal hale gelecektir.

Bununla birlikte, bir uygulama izniniz olmadan sizi takip ediyor ve/veya kayıt yapıyorsa bu eylem yasa dışıdır. Daima şüpheci olun ve özellikle yeni uygulamalar yüklerken “telefon konuşmaları dinleniyor mu” diye düşünmeye devam edin. Zira örneğin fotoğraf düzenlemek için indirdiğiniz bir uygulama mikrofonunuza erişmek isterse, bu normal bir durum değildir ve arka planda sesinizi kaydedebilir.