Jailbreak nedir ve güvenli bir işlem midir?

Bu soruyu jailbreak ne işe yarar şeklinde de sorabiliriz. Bu İngilizce terim, “hapisten kaçmak” anlamına gelir ve metaforik olarak iPhone cihazları kırmak, yani sınırlamalarından kurtarmak anlamında kullanılır. Bir iPhone’u kırmak, cihazın işletim sisteminin kilitlerini açar ve uygulamaları Apple tarafından belirlenen sınırlamalardan kurtarır. Kullanıcı, artık işletim sisteminin temel özelliklerini bile değiştirebilir ve yalnızca App Store’a güvenmek yerine herhangi bir web sitesinden uygulama indirebilecek hale gelir. Diğer bir deyişle, kullanıcı, “root” erişimi elde eder. Bu nedenle, jailbreak ne demek ile root jailbreak nedir soruları aslında aynı anlama gelir.

Jailbreak, ilk iPhone’un piyasaya sürüldüğü 2007 yılından bu yana yapılan bir şey ve Apple da o zamandan beri buna karşı savaşıyor. Her yeni iOS sürümü kullanıma sunulduğunda, bilgisayar korsanları yeni güvenlik açıkları buluyor ve sadece o sürüm için geçerli bir jailbreak yayımlıyor. Örneğin iOS 15 jailbreak, sadece işletim sisteminin bu sürümünde bulunan bir açığı kullanıyor. Aynı şekilde, bir dönem oldukça tanınan chimera jailbreak metodu, yalnızca iOS 12 — 12.5.5 yüklü cihazlarda çalışabiliyor.

iPhone jailbreak yapma, telefonunu tamamen kişiselleştirmek isteyen kullanıcılar tarafından tercih edilen bir şey. Çoğu kullanıcı iPhone’larının varsayılan ayarlarından memnundur. Ancak bazıları Safari’yi başka bir tarayıcıyla değiştirmek, ana ekrana fazladan simgeler eklemek veya App Store’da bulunmayan eski oyunları yüklemek ister. Jailbreak, genel olarak bu gibi nedenlerden dolayı yapılıyor. Bazı teknoloji meraklısı kullanıcılar, iOS’un çok kısıtlayıcı olduğunu düşünüyor ve hem esnek hem de özelleştirilebilir bir işletim sistemi istiyorlar.

Güvenlik riskleri içeren ve Apple tarafından onaylanmayan bir işlemin nasıl yapılacağını anlatmamız mümkün değildir. Kaldı ki, tüm jailbreak yöntemlerini kapsayan tek bir “kullanım kılavuzu” bulunmamaktadır. Jailbreak teknikleri farklı güvenlik açıklarını kullandığı için, yapılması gereken şeyler de tekniğe göre farklılık gösterir.

Ancak jailbreak nasıl kaldırılır diye soruyorsanız, basit bir ipucu verebiliriz. Jailbreak kaldırma, hemen hemen daima telefonu fabrika ayarlarına döndürerek veya iTunes aracılığıyla geri yükleyerek yapılabilir. Her iki yöntem de veri kaybına neden olabileceğinden, önceden yedek almayı unutmayın.

Jailbreak yapmak Türkiye’de yasa dışı değildir ancak telefonunuzun garantisinin iptal olmasına neden olabilir. Apple, iOS’ta yetkisiz değişiklikler yapılmasının son kullanıcı yazılım lisans sözleşmesinin ihlali anlamına geleceğini ve böyle cihazlara servis hizmeti vermeyi reddedebileceğini beyan etmiştir. Ancak, jailbreak yapmak yasalara aykırı olmasa bile, ücretli uygulamaları ücretsiz olarak indirmek telif haklarının ihlali anlamına gelir ve bu Türkiye dahil pek çok ülkede hukuki ve cezai yaptırımları olan bir eylemdir.

Jailbreak yapmak pek çok riski üstlenmek anlamına gelir ve bunlar telefonun dinlenmesi gibi ciddi güvenlik tehditlerine dahi neden olabilir. Diğer bazı riskler ise şunlardır:

• Kötü amaçlı yazılım. Jailbreak yaptıktan sonra rastgele web sitelerinden uygulamalar ve oyunlar indirirseniz, telefonunuza kötü amaçlı yazılım (malware) bulaşması olası hale gelir. Resmi mağaza dışındaki uygulamaların hiçbirinin incelenmediğini veya onaylanmadığını unutmayın.
• Çökmeler ve kararlılık sorunları. iOS’un kullanıcı yetkilerini sınırlamasının bir nedeni vardır: Önemli bir ayarda yapılacak küçük bir değişiklik bile telefonunuza zarar verebilir ve hatta onu çalışmaz hale getirebilir. Yaptığınız özelleştirmeler de telefonunuzu yavaşlatabilir ve hatta pilinizin daha çabuk tükenmesine neden olabilir.
• Veri ihlalleri. 2015 yılında, Palo Alto Software’deki güvenlik uzmanları, jailbreak yapan 225.000’den fazla kullanıcının verilerinin çalınmasına neden olan büyük bir veri sızıntısı tespit etti. Bu sızıntıdan etkilenen kullanıcıların hepsi de, jailbreak’li cihazlar için kullanılan bir platform olan Cydia’dan “KeyRaider” adlı bir uygulama indirmişti. Bu risk, jailbreak’li cihazlar için sunulan uygulamaların hepsi için geçerli.
• Servis hizmeti alamamak. Yukarıda da belirttiğimiz gibi, Apple, jailbreak’li bir telefonla ilgili yaşadığınız sorunları çözmeyi kabul etmeyecektir. Onarım için cihazı teslim alsa bile, büyük olasılıkla bir ücret talep edecektir. Bu riski almaya gerçekten değer mi?

Önceliğiniz güvenlikse, jailbreak yapmamanızı tavsiye ederiz. Ancak jailbreak yapmaya kesin olarak karar verdiyseniz, biraz daha güvende kalmanız için birkaç ipucu verebiliriz:

• Jailbreak yapmadan önce iPhone’unuzun verilerini yedekleyin. İşlem sırasında bir şeyler ters giderse, telefonunuzu jailbreak yapılmamış durumuna geri yüklemeniz kolaylaşacaktır.
• Kötü amaçlı uygulamalara dikkat edin ve işletim sisteminizin ince ayarlarını değiştirme konusunda çok hevesli olmayın. Yanlış bir ayar yapmak cihazınızın stabilitesini bozabilir.
• Telefonunuzdan güvenilir olmayan web sitelerini ziyaret etmeyin. Jailbreak yaparak, bu gibi sitelerden bulaşabilecek tehditlere karşı cihazı koruyan güvenlik önlemlerinin çoğunu da iptal etmiş oldunuz.
• Telefonunuzu jailbreak yapar yapmaz root şifresini değiştirin. Her iPhone aynı varsayılan parolaya sahiptir ve jailbreak yapmak bu nedenle de cihazı bilgisayar korsanlarına karşı savunmasız hale getirir.