Catfishing is online oplichting, waarbij iemand zich voordoet als iemand anders. Er is dus sprake van ‘nabootsing’. Mensen maken nepprofielen aan op sociale media en dating apps, om verschillende redenen. Ze kunnen bijvoorbeeld te onzeker zijn om zichzelf prijs te geven. Maar het kan ook om kwaadwillende redenen, bijvoorbeeld om iemand lastig te vallen of te cyberpesten.
Ook kan het doel zijn om meer informatie te vergaren over het slachtoffer, om uiteindelijk te kunnen stalken. Soms gaat het om geld: dan wordt het slachtoffer overgehaald om geld over te maken.
Catfishing kan niet voorkomen worden, omdat je er gewoon mee te maken krijgt. Maar je kunt wel oppassen en alert zijn, om te voorkomen dat je wordt opgelicht. Gebruik bijvoorbeeld een VPN service. Deze versleutelt data, verbergt je locatie en andere belangrijke gegevens. Daarmee is de gebruiker een stuk anoniemer online.
Word je bewust van hoe phishing werkt en hoe oplichters te werk gaan. Geef nooit geld aan onbekenden en geef niet toe aan eventuele chantage. Blokkeer catfishes en mensen die zich online vreemd gedragen direct.
Wie valt voor een catfish, verliest waarschijnlijk wat geld. Dit kan bijvoorbeeld gebeuren op een nepdatingsite die vol blijkt te zitten met robots: programma’s die zijn geschreven om zich voor te doen als vrouwen. Of misschien val je voor een leugen over een nieuwe vriend die geld moet hebben omdat hij of zij vast zit in een vreemd land en geen enkele optie heeft om naar huis te gaan.
Catfishing kan veel verder gaan. Het kan leiden tot chantage, als een kwaadwillende een videogesprek aangaat en je opneemt via de webcam. En wat te denken van spyware en ransomware? Bij ransomware versleutelt de catfish het apparaat dat je gebruikt en wordt er om geld gevraagd om het apparaat weer vrij te geven. Het kan leiden tot schade van duizenden euro’s.
Het veroorzaakt ook veel psychologische schade. Het is het gevaarlijkste type social engineering dat er is. Mensen raken helemaal emotioneel betrokken bij een neppersoon. Ze zouden zelfs hun geheimen kunnen onthullen en toekomstplannen kunnen maken met de catfish. Als het oplichterij blijkt te zijn, komt er emotioneel lijden aan te pas.
Catfishes verdwijnen vaak na een confrontatie. Vroeg of laat vallen ze door de mand, doordat ze zich verstrekken in een web van leugens. Soms vraagt een oplichter ook om bepaalde software te installeren, om bijvoorbeeld te videobellen. Pas bij videobellen op dat het gesprek kan worden opgenomen en er chantage kan plaatsvinden.
Kwaadwillenden gedragen zich vaak vriendelijk. Ze doen er zoveel mogelijk aan om snel vriendschap (of meer) op te bouwen. Zo onthullen ze intieme details over zichzelf, vertellen ze hun geheimen of laten ze het slachtoffer zich speciaal voelen. En als ze hun gezicht bedekken tijdens een videogesprek, weet je zeker dat je met een oplichter te maken hebt.