Wat is spoofing: betekenis, soorten en preventie

Wat is spoofing?

Oftewel: bij spoofing doen cybercriminelen zich voor als betrouwbare personen of gerenommeerde organisaties. Ze proberen het vertrouwen van hun slachtoffer te winnen door misleidende tactieken toe te passen, zoals phishing-e-mails, valse websites of gemanipuleerde telefoongesprekken. Op deze manier verkrijgen ze ongeoorloofde toegang tot gevoelige systemen en gegevens, wat kan leiden tot identiteitsdiefstal, financiële schade of andere vormen van cybercriminaliteit.

Hoe werkt spoofing?

Spoofing maakt gebruik van twee misleidende technieken:

1. 1.Imitatie. Cybercriminelen maken nagemaakte valse websites of e-mails die identiek lijken aan legitieme bronnen, waardoor slachtoffers denken dat ze met een betrouwbare partij te maken hebben.
2. 2.Social engineering. Vervolgens manipuleren ze emoties en vertrouwen met mooie woorden, urgentie of angst, waardoor slachtoffers geneigd zijn om zonder na te denken op links te klikken, inloggegevens in te voeren of vertrouwelijke informatie te delen.

Stel je voor: je ontvangt een e-mail die sprekend lijkt op een bericht van Amazon. Er staat dat je je laatste aankoop kunt beoordelen — je hoeft alleen maar op een link te klikken. Klinkt onschuldig, toch? Maar door op de link te klikken, trap je in de val. Misschien installeer je via de link ongemerkt malware op je apparaat, of beland je op een nagemaakte inlogpagina waar je nietsvermoedend persoonlijke gegevens invoert. Dit is precies waar cybercriminelen op hopen: dat je hun nep-identiteit voor echt aanziet.

Bij een geslaagde spoofing-aanval delen slachtoffers zonder het te beseffen persoonlijke informatie, downloaden ze schadelijke software, raken hun apparaten geïnfecteerd of worden ze zelfs het slachtoffer van financiële fraude en identiteitsdiefstal. Dit klinkt misschien bekend, want hetzelfde gebeurt bij phishing. Maar wat is nu precies het verschil tussen spoofing en phishing?

Phishing vs. spoofing: wat is het verschil?

Hoewel phishing en spoofing beide misleiding gebruiken, zit het belangrijkste verschil in hun focus. Phishing is een bredere term voor cyberaanvallen die bedoeld zijn om gevoelige informatie te stelen via misleiding. Spoofing richt zich specifiek op het nabootsen van een valse identiteit om beveiligingsmaatregelen te omzeilen of vertrouwen te winnen. Spoofingtechnieken worden bijvoorbeeld vaak ingezet bij phishing-aanvallen.

Phishing-aanvallen draaien vaak om het massaal versturen van e-mails, berichten of het creëren van nepwebsites om slachtoffers te misleiden. Spoofing-aanvallen daarentegen maken meestal gebruik van technische trucs, zoals het vervalsen van e-mailheaders, website-URL's, bestands­extensies of IP-adressen om de indruk te wekken dat de bron betrouwbaar is.

Soorten spoofing

Spoofing-aanvallen variëren van veelvoorkomende e-mailspoofing tot geavanceerde technieken zoals DNS- en GPS-spoofing. Laten we ze één voor één bekijken.

Emailspoofing

E-mailspoofing is een techniek waarbij een cybercrimineel de afzendergegevens in een e-mail vervalst, zodat het lijkt alsof de e-mail van een betrouwbare bron komt. Je kunt bijvoorbeeld een e-mail ontvangen die eruitziet alsof deze van PayPal komt, met het verzoek je laatste transacties te controleren via een link. In werkelijkheid leidt die link naar een frauduleuze website.

Bij geavanceerde spoofingaanvallen lijkt het afzendadres volledig legitiem, zonder spelfouten of afwijkingen. De e-mail zelf is professioneel opgesteld en bevat overtuigende kopieën van logo’s en afbeeldingen. Minder verfijnde pogingen vallen daarentegen sneller op door taalfouten en slordige visuele elementen.

Valse e-mails bevatten vaak verzoeken om persoonlijke of gevoelige informatie, links naar frauduleuze websites die zijn ontworpen om inloggegevens te stelen, of bijlagen die malware op je computer of netwerk kunnen installeren.

Hoe kun je e-mailspoofing detecteren?

Controleer elke e-mail zorgvuldig op de volgende punten:

• Controleer de gegevens van de afzender. Kijk of er spelfouten of afwijkingen in het e-mailadres of de domeinnaam zijn. Zelfs een kleine afwijking kan een teken van fraude zijn.
• Analyseer de inhoud van de e-mail. Spelfouten, grammaticale fouten of vreemde interpunctie kunnen waarschuwingssignalen zijn, vooral als de e-mail afkomstig lijkt van een betrouwbare bron.
• Wees alert op een overdreven urgente of dwingende toon. Oplichters proberen je te haasten en zonder nadenken te laten handelen. 
• Controleer de vormgeving. Afbeeldingen van lage kwaliteit, afwijkende kleuren of verkeerd geplaatste logo’s kunnen wijzen op een nep-e-mail.

Hoe kun je e-mailspoofing voorkomen

Op deze manieren kun je het risico op e-mailspoofing minimaliseren:

• Gebruik een betrouwbare e-mailprovider. Kies een e-maildienst met ingebouwde beveiligingsmaatregelen en filters tegen verdachte e-mails.
• Activeer een spamfilter. Dit helpt om veel spoofing-e-mails te blokkeren voordat ze je inbox bereiken.
• Maak gebruik van wegwerp-mailadressen. Gebruik ze bij registraties op minder bekende websites om te voorkomen dat je primaire e-mailadres doelwit wordt van aanvallen.

IP-spoofing

IP-spoofing is een techniek waarbij een aanvaller het IP-adres van uitgaand netwerkverkeer vervalst, zodat het lijkt alsof het afkomstig is van een legitieme bron. Door een nep-IP-adres te gebruiken, lijkt het alsof de gegevens afkomstig zijn van een vertrouwde bron, vaak met een IP-adres dat sterk lijkt op dat van het doelwit.

Cybercriminelen gebruiken het nep-IP-adres om beveiligingssystemen te misleiden, onbevoegde toegang tot netwerken te krijgen, gegevens te onderscheppen of servers te overbelasten met een DDoS-aanval.

Voorbeeld van IP-spoofing

Een bekend voorbeeld van IP-spoofing is de DDoS-aanval op GitHub in 2018. Hackers misbruikten een fout in memcached-servers om massaal nepverkeer naar GitHub te sturen, waardoor de site tijdelijk onbereikbaar werd. Ze gebruikten een vervalst IP-adres, waardoor de servers dachten dat de verzoeken van GitHub kwamen en hun grote reacties rechtstreeks daarheen stuurden. Dit overspoelde de servers met data en legde de website plat.

Website-spoofing

Website-spoofing, ook wel URL-spoofing genoemd, is een techniek waarbij oplichters nepwebsites maken die bijna identiek lijken aan echte websites. Ze gebruiken URL's die sterk lijken op de originele, waardoor slachtoffers misleid worden. Vaak worden deze valse websites verspreid via links in phishing-e-mails.

Bij website-spoofing kunnen cybercriminelen ook domeinspoofing toepassen. Hierbij passen ze het webadres (domein) subtiel aan, bijvoorbeeld door een kleine spelfout of een andere domeinextensie te gebruiken. Dit misleidt gebruikers en laat ze denken dat ze een vertrouwde site bezoeken. Zo kunnen ze bijvoorbeeld “www.example.co” in plaats van “www.example.com” gebruiken om slachtoffers naar een nepwebsite te lokken.

Browser-spoofing kan ook onderdeel van de aanval zijn. Bij browser-spoofing kan de nepwebsite de browser manipuleren, zodat er verkeerde informatie in de adresbalk wordt weergegeven. Hierdoor lijkt het alsof de gebruiker zich op een legitieme site bevindt. 

Caller ID-spoofing

Caller ID-spoofing is een techniek waarbij oplichters hun echte telefoonnummer verbergen en een vals nummer op je scherm weergeven. Hierdoor lijkt het alsof de oproep afkomstig is van een vertrouwde bron, zoals een bank of mobiele provider. Dit wordt vaak gebruikt bij frauduleuze telefoontjes om de kans te vergroten dat je opneemt. Het doel is om slachtoffers te misleiden en ze persoonlijke informatie te laten delen.

Oplichters kunnen de verkregen informatie gebruiken voor een SIM-swapping-aanval, waarbij ze de mobiele provider overtuigen om het telefoonnummer van het slachtoffer over te zetten naar een simkaart die zij in hun bezit hebben. Als de aanval slaagt, kan de oplichter oproepen en berichten die voor het slachtoffer bedoeld zijn, afluisteren. 

Caller ID-spoofing voorkomen

Er zijn verschillende manieren om spoofingoproepen te voorkomen. Controleer bij je mobiele provider of zij een dienst of app aanbieden om spamoproepen te herkennen en te filteren. Schakel deze dienst in of download de aanbevolen app. Biedt je provider dit niet aan? Kies dan een betrouwbare app van een derde partij om ongewenste oproepen te blokkeren.

Heb je per ongeluk een spamoproep beantwoord en belt hetzelfde nummer opnieuw? Blokkeer het meteen om verdere oproepen te voorkomen. Lees hier hoe je robocalls kunt blokkeren.

Neighbor-spoofing

Neighbor-spoofing is een tactiek waarbij een oplichter zijn telefoonnummer manipuleert zodat het lijkt op het nummer van de ontvanger, vaak met dezelfde lokale netcode. Oplichters gebruiken deze techniek om de kans te vergroten dat de ontvanger de oproep beantwoordt, omdat ze denken dat het van een lokale, vertrouwde bron komt.

Neighbor-spoofing voorkomen

Net als bij het voorkomen van spoofingoproepen, is het verstandig om een app op je telefoon te installeren die verdachte spamoproepen herkent en blokkeert. Je kunt ook bij je provider navragen of zij een dienst aanbieden om spamoproepen te filteren. Twijfel je over een lokaal nummer dat je niet herkent? Neem dan niet op.

SMS-spoofing

SMS-spoofing is het vervalsen van afzenderinformatie in tekstberichten, zodat ze lijken te komen van een vertrouwde bron, zoals een bekende of betrouwbare organisatie. Dit misleidt de ontvanger, die daardoor eerder persoonlijke gegevens deelt of op schadelijke links klikt. SMS-spoofing valt onder smishing, oftewel phishing per SMS. Soms ontvang je zelfs berichten die lijken van je eigen telefoonnummer te komen, wat de verwarring vergroot. 

SMS-spoofing voorkomen

Om deze spoofing-aanvallen te voorkomen, is het belangrijk om al je berichten goed te controleren. Klik nooit op links en download geen bijlagen uit verdachte berichten. Reageer ook niet op berichten die om persoonlijke of financiële gegevens vragen. Betrouwbare dienstverleners zullen je nooit via een sms vragen om gevoelige informatie te delen.

Man-in-the-middle attack

Een man-in-the-middle-aanval (MITM) is een cyberaanval waarbij een hacker zich tussen twee partijen plaatst die denken met elkaar te communiceren. De hacker kan de communicatie onderscheppen, wijzigen of gevoelige informatie stelen.

Hackers zetten vaak kwaadaardige wifi-hotspots op om deze aanvallen uit te voeren. Als een gebruiker verbinding maakt met zo'n netwerk en de verbinding niet goed beveiligd is, kan de hacker toegang krijgen tot de gegevens die via de hotspot worden verzonden.

MITM-aanvallen zijn een van de redenen waarom het riskant is om je creditcardinformatie online op te slaan. Wanneer je deze informatie opslaat op een website of in een app, communiceert je apparaat elke keer dat je een transactie maakt met de server om deze gegevens op te halen en te gebruiken. Tijdens een MITM-aanval kan een hacker deze communicatie onderscheppen.

ARP-spoofing

ARP-spoofing, of ARP-poisoning, is een cyberaanval waarbij een hacker vervalste ARP-berichten verzendt binnen een netwerk. Het Address Resolution Protocol (ARP) is een protocol dat het IP-adres van een apparaat gebruikt om het bijbehorende hardware-adres binnen een lokaal netwerk (LAN) te vinden. Hierdoor wordt het MAC-adres van de hacker gekoppeld aan het IP-adres van een legitieme computer of server, zodat de hacker toegang krijgt tot de gegevens die voor die apparaten bestemd zijn.

Wat is het doel van een ARP-spoofing-aanval?

Het doel van een ARP-spoofing-aanval is om netwerkverkeer af te luisteren of om gegevens die bedoeld zijn voor dat IP-adres te onderscheppen, te wijzigen of te blokkeren.

DNS-spoofing

DNS-spoofing, ook wel DNS-cache poisoning genoemd, is een cyberaanval waarbij een hacker valse DNS-gegevens gebruikt om online verkeer naar een kwaadaardige bestemming om te leiden.

Als je google.com wilt bezoeken, kan de hacker je DNS-aanvraag bijvoorbeeld onderscheppen en een nep-IP-adres terugsturen. Dit IP-adres leidt je naar een frauduleuze website die lijkt op de echte website, zelfs als je het juiste webadres invoert.

DNS-spoofing voorkomen

Doe dit om DNS-spoofing te voorkomen: klik nooit op verdachte links, scan je apparaat regelmatig op malware en wis je DNS-cache. Gebruik daarnaast een VPN om je online verkeer tegen nieuwsgierige ogen te beschermen.

GPS-spoofing

GPS-spoofing is een cyberaanval waarbij een aanvaller nep-GPS-signalen uitzendt om nabijgelegen GPS-ontvangers te verstoren. Hierdoor geven de apparaten valse GPS-locaties weer. Hoewel GPS-spoofing zeldzaam is in het dagelijks leven, wordt het erkend als een reëel gevaar in sectoren zoals het leger, de marine en bij grote bedrijven.

Hoe werkt GPS-spoofing?

Bij GPS-spoofing gebruiken aanvallers radiotransmitters om nep-GPS-signalen uit te zenden, die de echte locatie van nabijgelegen GPS-apparaten vervalsen.

Facial spoofing

Facial spoofing is een vorm van spoofing met biometrische gegevens waarbij een aanvaller probeert systemen voor gezichtsherkenning te misleiden door een foto, video, masker of ander object als vervanging voor het gezicht van een legitieme gebruiker te gebruiken.

Gezichtsherkenningstechnologie wordt vaak ingezet in multifactorauthenticatie (MFA) om mobiele apparaten te ontgrendelen of toegang te krijgen tot beveiligde gebieden. Hackers voeren facial spoofing uit om ongeautoriseerde toegang te verkrijgen tot apparaten, netwerken en fysieke locaties, en om gevoelige gegevens te stelen.

Conclusie

Je kent nu de betekenis van spoofing: een veelvoorkomende cyberdreiging waarbij criminelen zich voordoen als betrouwbare bronnen om slachtoffers te misleiden en gevoelige informatie te stelen. Van e-mail- en website-spoofing tot geavanceerdere vormen zoals DNS- en GPS-spoofing, elke variant brengt serieuze risico’s met zich mee. Gelukkig kun je jezelf beschermen door alert te blijven op verdachte berichten, links en oproepen, sterke beveiligingsmaatregelen te nemen en betrouwbare tools zoals VPN’s en spamfilters te gebruiken. Door bewust en voorzichtig om te gaan met digitale communicatie, verklein je de kans om slachtoffer te worden van spoofing-aanvallen.