Wat is een hoax in de digitale wereld?

Volgens Wikipedia is een hoax ‘een truc, oplichterij of een broodjeaapverhaal’. Het woord is waarschijnlijk een samentrekking van hocus pocus. Onder een hoax vallen bijvoorbeeld geruchten, pseudowetenschappelijke aannames of 1 april grappen die feitelijk onwaar zijn, maar wel als waarheid worden gepresenteerd. Een hoax wordt gebruikt om mensen geld af te troggelen en desinformatie te verspreiden. Je hebt bijvoorbeeld vast wel van de term “klimaatverandering hoax” gehoord.

Hoaxes verspreiden zich vaak als een lopend vuurtje omdat ze goed gedijen op menselijke emoties. Hieraan kun je een hoax herkennen:

• Het bericht heeft een emotionele ondertoon;
• Het bericht is opzettelijk vaag om leugens te verbergen;
• Er worden nepbronnen gebruikt om geloofwaardig over te komen;
• Er wordt een vals gevoel van urgentie gecreëerd – (“Je computer is geïnfecteerd – download NU onze software om het probleem op te lossen”);
• Vaak wordt er beschreven welke (nare) “gevolgen” er zijn als de instructies in het bericht niet worden gevolgd.

Er zijn veel verschillende soorten hoaxes. Online kunnen ze deze vormen aannemen:

Het verspreiden van nepberichten of phishing-mails is een vorm van social engineering. Zo proberen cybercriminalen je te misleiden persoonlijke informatie vrij te geven. Dit type hoax is niet per se gevaarlijk, zolang je er maar niet op ingaat. Een hoax e-mail kan je bijvoorbeeld aansporen om op een vervalste URL te klikken of een verdacht document te downloaden. Als je dit doet, kunnen criminelen toegang tot persoonlijke gegevens krijgen zoals wachtwoorden en creditcardinformatie.

Omdat mensen berichten blindelings met hun vrienden delen, verspreiden hoaxes zich razendsnel op social media. Ook dit kan niet veel kwaad, zolang je het bericht maar als hoax herkent. Maar hoe onderscheidt je feit van fictie?

Soms kun je dat simpelweg doen door logisch na te denken. Berichten op je tijdlijn zoals “Je computer is geïnfecteerd met een virus. Stuur dit bericht naar 20 vrienden door of al je bestanden worden verwijderd,” moet je met een korreltje zout nemen. Nepberichten zoals deze spelen in op gevoelens van urgentie en angst. Maar hoe groot is de kans dat degene die het bericht op je tijdlijn plaats toegang tot je computer heeft? Dat is zeer onwaarschijnlijk.

Het gevaarlijkste van allemaal is hoax-software die vaak vrijwillig door internetgebruikers gedownload wordt. Hoe kun je deze software herkennen en vermijden?

Hoe meer we online zijn, hoe meer onze apparaten worden overladen met cookies en overvolle caches. Na verloop van tijd vermindert dit de prestaties van je apparaat. Om dit probleem op te lossen, gaan veel mensen op zoek naar software om hun systeem op te schonen. Behalve eerlijke zijn er echter veel malafide ontwikkelaars van dergelijke software. Als je niet goed oplet, download je in plaats van goede software malware of een Trojan virus. ‘Slechte’ software is namelijk vaak vermomd als legitieme software. Handmatig cookies verwijderen is een goede eerste stap om je systeem op te schonen.

Pop-ups kunnen ook gevaarlijk zijn, omdat ze mensen met viruswaarschuwingen laten schrikken en vervolgens beloven het probleem op te lossen als je hun software download.

Sommige malafide websites maken gebruik van een script dat de browser “bevriest” waardoor je niet meer van tabs kunt veranderen. Vervolgens wordt je gevraagd software te downloaden om de blokkade op te heffen. Om dit soort berichten te vermijden, kun je Threat Protection Pro gebruiken. Deze functie blokkeert automatisch websites en advertenties die als malafide bekend staan.

Hoaxes zijn zo wijdverspreid dat je niet kunt voorkomen dat je ze tegenkomt. Maar je kunt wel bepalen hoe je op ze reageert. Onthoud dat ze niet schadelijk zijn, zolang je er maar niet op ingaat. Neem de volgende punten in acht als je een verdachte link ziet of in de verleiding komt om onbekende software te downloaden:

• Neem informatie altijd met een korreltje zout en doe wanneer mogelijk een fact-check;
• Let op ongebruikelijk taalgebruik in berichten (bijvoorbeeld ‘oeroud’ om aan te geven hoe oud je software is, in plaats van ‘oud’);
• Als je ziet dat een bericht een kettingbrief is die aan veel mensen doorgestuurd is, kun je het beter verwijderen;
• Vul je contactgegevens niet zomaar overal in;
• Gebruik goede antimalware om virussen en malware te voorkomen. Threat Protection Pro van NordVPN blokkeert bijvoorbeeld banners, advertenties, pop-up en je toegang tot schadelijke websites, zodat je zorgeloos online kunt surfen.
• Sluit verdachte pop-ups en klik niet op verdachte links;
• Maak gebruik van een adblocker om banners, advertenties en pop-ups blokkeren;

Behalve deze maatregelen raden we je het gebruik van een VPN aan, om je online veiligheid en privacy optimaal te beschermen.